Câu chuyện này rất phức tạp và rối rắm. Tôi sợ khi kể lại cũng làm cho các bạn rối mù. Nhưng dù sao xin các bạn cứ bình tĩnh nghe. Câu chuyện không hoàn toàn bình thường này xảy ra với năm người bạn.
Để năm người đàn ông chơi thân được với nhau cần phải có điểm gì chung liên kết được tất cả. Ba người trong số họ là những nhà hoạt động tài chính nổi tiếng, còn hai người kia là những chuyên gia kiết xuất trong lĩnh vực toán học. Đó chính là điều kiện đã gắn kết các nhân vật trong câu chuyện của tôi.
Ngài Taliat, tổng giám đốc một trong những ngân hàng lớn nhất nước, mời bốn ông bạn thân đến ngôi biệt thự mới xây của mình ở Sauđie.
Cuộc họp mặt diễn ra vào chủ nhật.
Ngài Taliat là một nhà tài chính kiệt xuất và nhà ngân hàng danh tiếng của chúng tôi. Sau lưng ông là cả hai mươi bảy năm hoạt động ngân hàng. Ông giỏi trong các vấn đề tài chính và các con số đến nỗi bạn bè nói về ông:”Chỉ cần ông Taliat bước vào một cái quầy trống rỗng nào đó và treo lên cửa tấm biển “Nhà băng” thì lập tức chưa đầy hai năm sau, cái quầy này sẽ biến thành một nhà băng với số vốn hai trăm triệu lia”. Ông Taliat đã cứu sống vài nhà băng đang bên bờ vực phá sản, hơn nữa còn làm cho chúng trở thành những nhà băng thịnh vượng và đáng tin cậy nhất nước.
Một trong những vị khách được mời là Liutfi – một nhà doanh nghiệp nổi tiếng thành thạo trong công việc kinh doanh. Người ta nói về ông ta :” Trong tay của Liutfi thì hòn đất cũng biến thành vàng !”. Đất đai được ông ta đụng đến lập tức biến thành tiền, và đó không phải là kết quả của ảo thuật, của vận đỏ may mắn, mà hoàn toàn là do đầu óc tính toán tài chính, bởi đối với đất đai không có triển vọng đẻ ra tiền thì ngài Liutfi không bao giờ động đến.
Vị khách thứ hai là ngài Zêki, một trong những quan chức cấp cao của Bộ Tài chính. Người ta đồn cả Bộ đứng vững được là chỉ nhờ mình ông ta. Người nước ngoài gọi ông là nhà tài chính lỗi lạc của Thổ Nhĩ Kì.
Hai vị khách, ngài Rêfik và Zia là bạn học từ thời phổ thông của chủ nhà. Ngài Zia là giám đốc đài thiên văn Xtămbun và được coi là nhà thiên văn học lớn – Còn ngài Rêfki thì rực sáng trong lĩnh vực toán cao cấp, là giáo sư khoa toán lý trường đại học tổng hợp Xtămbun.
Cả bốn người đều đến cùng gia đình.
Buổi sáng mọi người cùng nhau đi tắm biển. Sau buổi trưa họ ngồi nhấm nháp cà phê. Một người ngả lưng ngủ ngay trên ghế sa lông, những người khác thì lui về phòng ngủ cho thoải mái.
Hai ông Taliat và Zêki thì ngồi chơi bài nácđư tăng dần tiền. Sau bốn ván với tiền đặt ban đầu là hai mươi nhăm curusơ, ông Taliat thắng ba trăm bảy mươi nhăm curusơ. Ông Zêki không có tiền lẻ, bèn đưa cho nhủ nhà tờ mười lia (1 lia = 100 curusơ). Ông Taliat muốn trả lại tiền, thò tay vào túi áo lấy ra lúc đầu năm lia, sau đó hai lia rưỡi, là tất cả số tiền lẻ ông có. Ông Zêki cầm lấy tiền và nói:
-Như vậy là tôi nợ anh…bao nhiêu nhỉ ?
Ông Taliat ngập ngừng:
-Anh nợ tôi…-ông lẩm nhẩm – khoan, để tôi tính.
Ông Zêki thò tay vào các túi quần, tìm thấy tờ một lia và đưa cho ông Taliat, muốn để cho việc tính toán dễ hơn
-Bây giờ thế nào ? – Ông hỏi.
-Tôi đã đưa anh bảy lia rưỡi – chủ nhà nói.
-Phải.
-Thế anh phải trả tôi bao nhiêu ?
-Tôi đã đưa anh thêm một lia nữa.
-Anh bạn, anh nợ tôi ba trăm bảy mươi nhăm curusơ, đúng không ?
-Đúng.
-Nghĩa là, anh hãy đưa thêm cho tôi một trăm bảy mươi nữa.
-Phải, nhưng tôi đã đưa anh thêm một cái lia nữa. Và trước đó đã đưa mười lia. Tổng cộng là mười một lia rồi. Còn anh đã đưa cho tôi…
-Khoan , khoan, đừng làm tôi nhầm.
-Anh đã đưa tôi năm lia, sau đưa thêm hai lia rưỡi…
Nghe thấy tiếng cãi nhau hai ông Zia và Rêfil tỉnh giấc.
-Có chuyện gì mà hai ông cãi nhau vậy ?
-Anh Rêfik thân mến – chủ nhà nói – tôi chơi bài thắng anh ấy. Anh ấy nợ tôi ba trăm bảy mươi nhăm curusơ.
-Khoan, khoan – ông Zêki cắt ngang – để tôi kể. Chúng tôi chơi bốn ván nac đư. Mỗi ván bắt đầu từ hai mươi nhăm curusơ…
-Khoan đã, anh Zêki ! Cần gì kể chi tiết ! Chúng ta có thể bắt đầu từ hai mươi nhăm và năm mươi. Anh nói đi, anh nợ tôi ba trăm bảy mươi nhăm curusơ, đúng không ?
-Đúng. Nhưng tôi đã đưa anh mười một lia.
-Đúng. Và tôi đã trả lại anh bảy lia rưỡi. Nghĩa là anh nợ tôi…
-Được. Nhưng tôi lại đưa anh thêm một lia nữa.
Giáo sư tóan cao cấp Rêfik nói:
-Các anh từ từ đã !…Đừng làm tôi rối. Từng người nói một mới hiểu được .Anh đã đưa bao nhiêu , anh Zêki ?
-Mười lia.
-Thế anh nợ bao nhiêu ?
-Ba trăm bảy mươi nhăm curusơ, nhưng…
-Đừng có “nhưng” gì vậy !…
-Sau đó tôi đưa anh ấy một lia nữa.
-Rõ rồi. Nghĩa là anh Taliat, anh phải trả lại anh Zêki sáu trăm hai mươi nhăm curusơ. Mà anh đã đưa anh ấy bảy lia rưỡi. Như vậy, anh còn phải…Khoan, để tôi tính xem nào…Bây giờ anh còn nợ anh ấy…Lấy bảy lia rưỡi trừ đi mười một lia…Thành bao nhiêu nhỉ ?
-Làm sao lại lấy số nhỏ trừ số lớn được ?
-À, phải ! …Phải lấy bảy lia rưỡi trừ đi sáu trăm hai mươi nhăm curusơ. Nào, ta thử trừ…Còn bao nhiêu nhỉ ? Một trăm hai mươi nhăm curusơ, đúng không ?
-Thánh Ala ơi ! Nhưng tôi đưa anh ấy mười lia cơ mà !
-Phải. Nhưng tôi lại đưa anh bảy lia rưỡi.
Nhà thiên văn nổi tiếng Zia xen vào cuộc tranh cãi:
-Các anh làm rối hết. Hãy kể lại từ đầu, Zêki. Anh nợ anh Taliat ba trăm bảy mươi nhăm curusơ, đúng không ?
-Ông bạn ơi, tôi đã đưa anh ấy mười một lia rồi. Bây giờ anh ấy là người nợ tôi !
-Nhưng anh Taliat đã đưa anh bảy lia rưỡi ? Bảy lia rưỡi cộng mười một là…
-Sai hết rồi, ông bạn ! Tôi thua anh Taliat ba trăm bảy mươi nhăm curusơ. Bây giờ xem nào…
-Tôi hiểu rồi. Anh hãy đưa thêm anh ấy vào một trăm hai mươi nhăm curusơ…
-Trời ơi, cái anh này!…Tại sao lại cứ đưa thêm một trăm hai mươi nhăm curusơ. Cứ tôi phải đưa, phải đưa…Còn anh ta chẳng phải đưa cái gì cả.
-Thế không phải anh đưa thì còn ai : Anh thua cơ mà !
-Một trăm hai mươi nhăm ?
-Không…
-Nghe đây, anh Zia. Lúc đầu tôi đưa anh ấy mười lia, sau đó đưa thêm một lia nữa, tổng cộng là mười một lia.
-Thế anh Taliat đưa anh bao nhiêu ? – Ông Rêfik hỏi.
Nhà thiên văn thở dài:
-Các anh làm tôi nhầm hết. Anh có hai mươi nhăm curusơ không ?
Ông Zêki lấy trong túi ra hai mươi nhăm curusơ và đưa chúng cho chủ nhà.
-Đây, hai mươi nhăm curusơ nữa đây.
-Thế bây giờ còn bao nhiêu ? – ông Taliat hỏi.
-Làm sao tôi biết còn bao nhiêu ? Các anh làm nhầm lẫn hết. Lúc đầu anh ta đưa cho anh mười lia, sau đó một lia nữa, sau đó lại hai mươi nhăm curusơ. Tổng cộng là mười một lia hai mươi nhăm curusơ. Bây giờ, Taliat, anh hãy đưa anh ấy một lia.
-Thánh Ala ơi !… Anh nghe đây, tôi đã đưa anh ấy bảy lia rưỡi rồi.
Chủ nhà chạy sang buồng bên cạnh, nơi nhà doanh nghiệp xuất sắc Liutfi đang ngủ ngon lành trong ghế bành, nắm tay lôi ông ta dậy kéo ra chỗ mấy người bạn.
-Lạy thánh Ala, Liutfi, anh hãy giúp chúng tôi tính toán đi !
-Liutfi thân mến – ông Xêki nói – Chúng toi chơi bài nac đư tăng dần tiền…
-Này Zêki, cần gì phải nói “tăng dần tiền “.
-Chúng tôi chơi bài nac đư…
-Cần gì nác đư ở đây ?! Anh nợ tôi ba trăm bảy mươi nhăm curusơ, đúng không ?
-Nhưng tôi đã đưa anh mười một lia, rồi lại thêm hai mươi nhăm curusơ.
-Phải. Nhưng tôi đã trả lại anh bảy lia rưỡi.
-Rõ rồi – ông Liutfi nói – Anh đưa cho anh ấy bảy lia rưỡi. Tại sao ?
-Vì tôi không có tiền lẻ.
-Thế tại sao anh đưa anh ta mười một lia ?
-Anh ấy yêu cầu tôi. Tôi cũng không có tiền lẻ…
-Thế là rõ rồi. Việc quá đơn giản. Mười một lia cộng hai mươi nhăm curusơ, rồi lại cộng ba trăm bảy mươ nhăm…
-Anh đừng cộng, mà phải trừ đi !
-Tôi biết rồi. Lúc đầu phải cộng, rồi sau mới trừ…Lần cuối cùng anh đưa anh ấy hai mươi nhăm curusơ…
Việc tính toán trở nên rối tinh đến mức ngài Liutfi phải dang tay thất vọng.
-Khoan! – cuối cùng ông kêu lên – Tôi tính ra ngay cho các anh xem đây. Bây giờ mỗi người các anh hãy thu tiền của mình về. Zêki, anh hãy lấy lại hai mươi nhăm curusơ của anh Taliat đi…Thế ! Còn anh, Taliat, hãy lấy bảy lia rưỡi của mình về. Zêki – lúc đầu anh đưa bao nhiêu ?
-Mười lia. Sau đó lại một lia nữa…
-Nghĩa là, mười một lia ? Anh hãy lấy lại đi.
Cuộc trao đổi tiến hành.
-Bây giờ anh hãy đưa mười lia cho anh ấy – nhà kinh doanh vĩ đại ra lệnh – Thế…Còn anh hãy trả lại từ số tiền mười lia này.
-Tôi không có tiền lẻ. Chỉ có bảy lia rưỡi đây.
-Zêki, anh hãy cầm lấy bảy lia rưỡi đi. Bây giờ anh là người nợ của anh ấy. Anh phải trả lại bao nhiêu ?
-Tôi có một lia và hai mươi nhăm curusơ đây.
-Hãy đưa chúng cho anh ấy. Bây giờ thế nào ?
-Thì lại giống y như lúc nãy !
-Tốt lắm…Bây giờ anh hãy đưa anh ấy…Thế, bây giờ…Anh hãy đưa thêm anh ấy một trăm hai mươi nhăm curusơ…
-Nhưng đã bảo là tôi không có tiền lẻ.
-Thế thì anh, Zêki , anh hãy đưa anh ấy một trăm hai nhăm.
-Rồi thì sao ?
-Cứ đưa đi, đưa đi ! Khi đó anh còn thiếu anh ta…Sao lại thế nhỉ?…Lại nhầm hết rồi.
-Này !…
-Ôi trời!…Anh đã đưa tôi bao nhiêu, anh bạn ?
-Bao nhiêu ? Tôi đã đưa anh bao nhiêu ?
-Phải, anh đưa tôi…
-Khoan ! – giáo sư Rêfik nói – bây giờ mỗi người lại lấy lại tiền của mình về đi.
Tiền cứ được trao cho người kia rồi lại lấy về mấy lần mà cả Taliat lẫn Zêki đều không tài nào thanh toán được với nhau.
Nhà thiên văn học Zia muốn giúp các bạn của mình đơn giản hóa việc tính toán, bèn đổi tờ mười lia cho ông Zêki. Sau khi đổi tiền, mấy ông bạn lại hoàn toàn bế tắc.
Đến chiều ngài Liutfi tuyên bố:
-Thôi, mỗi anh lại cầm hết tiền của mình về đi !
Hai người ai nấy lại lấy tiền của mình. Sau đó ngài Liutfi quay sang bảo nhà tài chính kiệt xuất của Thổ Nhĩ Kì:
-Anh Zêki, anh phải nhớ anh còn nợ anh Taliat ba trăm bảy mươi nhăm curusơ. Khi nào có tiền lẻ, anh phải trả anh ấy. Rõ chưa ?
-Rõ !
-Lạy thánh Ala ! Thế là cuối cùng đã giải quyết xong !
Và sự việc đến đấy là chấm dứt.